Spor yapmak kimi için fit kalmayı kimi için kilo vermeyi kimi için de bir yaşam felsefesini ifade ediyor olabilir. Hatta kimileri sadece tedavi amaçlı spor yapmak zorunda kalabilir. Herkesin ihtiyaçları ve spora bakış açıları farklı olsa da ortak paydayı oluşturan şey şüphesiz ki sağlıklı kalmaktır. Peki sağlıklı bir vücuda sahip olup olmadığınızı nasıl anlayabilirsiniz? Vücut analizi, tam da bunun için var.
Kısaca tanımlamak gerekirse, vücuttaki yağ ve kas oranının yaşa, cinsiyete ve benzeri faktörlere bağlı olarak belirlenmiş bazı kriterleri karşılıyor olması; sağlıklı bir vücuda sahip olup olmadığınıza dair ipuçları verir. Bu bilgilerden yola çıkılarak antrenmandan beslenmeye kadar hayatın pek çok alanını planlamak mümkündür. Bu yazımızda ihtiyaç duyduğunuz bilgileri edinmek ve kendinize çizeceğiniz yol haritasını belirlemek için gerekli olan vücut analizi konusunu ele alacağız.
Vücut Ölçümü Yaptırmak Neden Önemli?
Vücut analizi genellikle ya diyetisyenler veya doktorların tedavi öncesindeki yönlendirmesiyle ya da antrenörlerin sporcularının vücut yağ oranını öğrenmek istemesiyle gerçekleştirilir. Diyetisyenler, hastalarının vücudunun ne kadarının yağ, su ve kastan oluştuğunu öğrenerek onlara uygulayacakları diyetlerin ya da beslenme programlarının temellerini belirler. Antrenörler de benzer şekilde sporcuları için vücut kas oranı ve vücut yağ oranına uygun şekilde bir antrenman programı hazırlar. Bu sayede hem hastalar hem de sporcular yanlış kilo vermekten korunmuş ve sağlıklı şekilde kilo vermiş olurlar. Kilo kaybederken yaşanan en büyük korkulardan biri olan ‘verilen kiloyu hızlıca geri alma’ endişesi de, yapılan vücut ölçümü sayesinde kontrol altına alınmış olur.
Vücutta bulunan yağ, sanıldığı kadar kötü bir şey değildir; organların korunmasından kemiklerin desteklenmesine ve vücut ısısının dengelenmesine kadar pek çok işleve sahiptir. Bu nedenle vücuttaki yağın ne kadarının kaybedilip ne kadarının kalması gerektiğine karar vermek, sağlıklı bir yaşam sürmek için çok önemlidir. Vücut analizi, kişiselleştirilmiş antrenman ve diyet programları yaratabilmek için öğrenilmesi gereken kritik bilgilerden biri olan ‘ideal vücut yağ oranını’ belirlemeye yardımcı olur.
Bazı insanların vücudunun geri kalanının çok zayıf görünmesine rağmen özellikle bel, göbek veya basen bölgelerinin daha geniş olduğunu fark etmişsinizdir. ‘Skinny fat’ adı verilen bu vücut tipine sahip olan insanlar, yağ kitlesi bütün vücuduna yayılmış olan normal görünümlü herhangi bir insandan bile daha fazla vücut yağ oranına sahip olabilir. İşte bu farkı anlamanın en kolay yollarından biri, vücut analizi yaptırmaktır.
Çoğunlukla yağ ölçümüne odaklanılsa da aslında bu işlem, vücuttaki yağ, kas ve su bilgisinin yanı sıra şu bilgilere de ulaşılmasını sağlar:
- Kas yoğunluğu
- Metabolizma yaşı
- Bazal metabolizma hızı
- Kemik ve mineral yoğunluğu
- Protein yoğunluğu
- Yağsız vücut kitlesi
- Spor – aktivite kalorisi
- İdeal kilo
Vücut Analizi Yaptırırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Vücut yağ ölçümü yapılmadan önce dikkat edilmesi ya da yerine getirilmesi gereken bazı koşullar vardır. Bunlar vücudunuzla ilgili ihtiyaç duyduğunuz tüm bilgilerin doğru ve eksiksiz bir şekilde ortaya konulabilmesi için çok önemlidir. Bu koşulları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Eğer sabah saatlerinde yapılacaksa uyandıktan 3 – 4 saat sonra yapılmalıdır. Bu sırada tuvalete çıkılmış olması daha doğru bir sonuç verecektir.
- Vücut ölçümü yapılmadan en az 4 – 5 saat önce gıda tüketimi, en az 1 saat önce ise su tüketimi bırakılmalıdır.
- Analizin yapılacağı gün kahve, çay ve asitli içeceklerin içilmemesi önerilir.
- 7 yaşından küçük çocuklara ve hamile kadınlara ölçüm yapılmamalıdır.
- Kadınlar, regl döneminde ölçüm yaptırmamalıdır. Bu dönemde vücut çok fazla su tuttuğu ve ödem yaptığı için sonuçlar gerçeği yansıtmayacaktır.
- Ölçüm günü vücudun su dengesini bozacak sauna, hamam ve benzeri aktivitelerden kaçınılmalıdır.
- Ölçüm günü ve öncesini kapsayan 12 saat boyunca egzersiz yapılmamalıdır.
Vücut Yağ Oranı Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?
Vücut analizi genel olarak diyetisyen kliniklerinde, hastanelerde ve spor salonlarında yapılır. Hemen hemen hepsinin kullandığı ve büyük oranda kesin sonuç veren bir yöntem vardır: Biyoelektrik Impedans Analizi (BIA).
BIA yönteminde kişi çıplak ayakla bir cihazın üzerine çıkar ve kişinin vücuduna küçük oranda elektrik verilir. Kişinin neredeyse hiçbir şey hissetmediği bu işlemde bir ayaktan verilen elektrik diğer ayaktan çekilerek aradaki direnç ölçülür. Ölçümün en iyi şekilde sonuç verebilmesi için kişinin yaş, boy ve kilosunun bilinmesi önemlidir. Ölçüm sonrasında çıkan sonuçlar, bu kriterlere göre değerlendirilip ideal kilonun veya vücut kompozisyonunun ipuçlarını verir.
Günümüzde her ne kadar kliniklerde ya da spor salonlarında yapılıyor olsa da akıllı tartı sistemleri sayesinde evde de bu sonuçlara ulaşmak mümkün hale gelmektedir. Sonuçlara ulaşmak mümkündür evet, fakat bunları yorumlamak ve doğru çıkarımlarda bulunmak için yine bir uzman görüşüne başvurmakta fayda vardır. Bu nedenle akıllı tartılarla yağ ölçümü imkanı evinize kadar girmiş olsa da bu işlemi doktor kontrolünde ya da spor salonlarında antrenörlerin gözetiminde yapmak/yaptırmak oluşabilecek hataların önüne geçmek açısından önemlidir.
