Yeni yılda hepimiz; mutlu, sağlıklı ve başarılı bir yıl geçirmek istiyoruz. Peki, ilk adımı şekeri bırakmak ile atmaya ne dersiniz? 2020 yılında bunu başarabilirsiniz!
Tatlı düşkünlüğünüz beyniniz, cildiniz, bağırsağınız ve genel sağlığınıza sandığınızdan daha çok zarar veriyor.
Şeker damağınızda çok güzel bir tat bırakabilir ancak vücudunuzun geri kalanına çok da “tatlı” şeyler yaptığını söyleyemiyoruz. Bir de daha önceki nesillere göre daha çok şeker tükettiğimizi hesaba katarsak (Son 30 yılda şeker tüketimi %30 arttı), uzmanlar aşırı şeker tüketiminin etkilerini daha çok kişide gördüklerini söylüyorlar.
Rafine Şeker Aşırı Tüketiliyor
Amerikalı endokrinolog (içsalgıbilim uzmanı) Karl Nadolsky, “İlave şekeri bu kadar tehlikeli kılan şey kolayca aşırı tüketilebilmesidir” diyor. “Aşırı tüketildiğinde vücudun enerji dengesini bozarak artan obeziteye ve obezitenin yol açtığı komplikasyonlara sebep olabiliyor.” Ne kadar çok şeker tüketirseniz sağlık riskleriniz de o kadar artıyor. Buna diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek kan basıncı dahil.
Şekerin yol açtığı tehlikelerin çoğu aslında doğal olanlarından çok (meyve ve süt ürünlerinde bulunanlar gibi), ilave tatlandırıcılardan (işlenmiş yiyeceklerdeki gibi) geliyor. ABD Beslenme ve Diyetetik sözcüsü Isabel Maples, “Doğal şekerlerde en azından sütteki kemiklere iyi gelen kalsiyum ile portakal suyundaki C vitamini ve potasyum gibi ilave mineral ve vitaminler bulunuyor” diyor. Rafine şekerde bahsettiğimiz besinlerden eser yoktur.
Yüksek miktarda rafine şeker tükettiğinizde yediğiniz diğer yiyeceklere de kötü tesir edebiliyor. Nadolsky, “İlave şeker ve rafine karbonhidrat ihtiva eden yiyeceklerde tok hissettiren lif bulunmaz” diyor. Bu tür gıdalar, daha çok abur cubur yemenizi ve daha çok kalori tüketmenize yol açabiliyor.
Bu tür yiyeceklerde kullanılan malzeme de genelde düşük kalite oluyor. Maples, “Çok fazla şekerli yiyecek tükettiğimizde, içerisinde sağlıklı besinler olmayan fazla kalori tüketmiş oluyoruz. Yani çok tatlıysa, o yiyeceğin besin bakımından kalitesiz olduğu anlamına geliyor” diyor.
Şekerin kendisini ayrı olarak tüketmek de vücudunuzda birçok olumsuz tepki yaratıyor. Yüksek miktarda şeker tükettiğinizde vücudunuzda meydana gelenleri inceledik.
Düşünme Gücünüzü Zayıflatıyor!
Şeker, beyninizin tatlı şeyler yemeyi kesmenizi adeta bağırarak söyleyen sesini kısar. Ne kadar çok yerseniz o kadar daha çok istersiniz. Nadolsky, “Şeker mezolimbik-ödül sistemini uyardığından beyniniz kötü olduğunu bile bile daha çok şeker isteyecektir” diyor.
Düşünme gücünüzü de zayıflatabiliyor. The Journal of Physiology dergisinde çıkan 2012 tarihli bir çalışmada, yüksek şekerli bir beslenme düzenine alınan farelerin, daha az şeker tüketen farelere nispeten hafızalarında zayıflama ve genel bilişim sağlıklarında düşüş gözlemlendi. 2009 tarihli Georgia Eyalet Üniversitesi çalışmasında da, yüksek früktoz tüketen sıçanların uzamsal hafızalarında zayıflama meydana geldiği görüldü.
Ağız Sağlığı İçin Zararlı!
Anneniz (ve de diş hekiminiz) size çok fazla şekerin dişlerinizi çürüteceğini söylerken aslında doğru söylüyorlardı. Yüksek miktarda şeker ağzınızda yaşayan bakterilerin çoğalıp büyümesine ortam hazırlayarak dişlerde çürümeye yol açabiliyor. Çok sayıda çalışma, şeker tüketimiyle diş çürümesi arasında bir ilinti olduğunu söylüyor.
Yüksek Şeker Kalbi Olumsuz Etkiliyor
Yüksek miktarda şeker kalbinize de iyi gelmiyor. Journal of the American Heart Association dergisinde çıkan 2013 tarihli bir çalışmaya göre şekerde bulunan bir molekül, kalbinizin kan pompalama işlevini etkileyerek kalp yetmezliği riskini arttırabiliyor. JAMA Internal Medicine yayınında çıkan 2014 tarihli başka bir çalışma ise şekerin kilolu olmayan kişilerde bile kalp rahatsızlıklarına neden olabildiğini söylüyor. Çalışma, günlük kalori alımlarının %25 fazlasını ilave şeker olarak alan kişilerin, fazla şeker alımını %10 oranında tutanlara nispeten kalp rahatsızlıklarından ölme risklerinin iki kat daha fazla olduğunu söylüyor. Cinsiyet, yaş, ağırlık ve aktivite seviyesi fark etmeksizin, ne kadar çok şeker yerlerse kalp rahatsızlıklarından ölme risklerinin o kadar yükseldiği kanısına varılmış oldu.
Aşırı miktardaki şeker, kalp rahatsızlıklarına yakalanma riskiyle ilintili olan ve kan dolaşımında bulunan bir tür yağ olan trigliseritleri de arttırabiliyor. Yüksek früktozlu mısır şurubu gibi ilave şekerler kan basıncını zıplatarak kalp kriziyle birlikte felç, böbrek yetmezliği ve bunama gibi vakaların riskini yükseltiyor.
Bağırsak Sağlığını Korumanın Yolu Şekeri Azaltmak
Oregon Eyalet Üniversitesinin yürüttüğü bir araştırmada, çok şekerli, çok yağlı beslenen farelerin bağırsaklarda yaşayan bakteriler anlamına gelen mikrobiyomlarında değişiklikler meydana geldiği ve bunun da farelerin değişen koşullara adapte olma becerilerini zayıflattığı bulundu.
Tatlı Tüketimi Cildin Erken Yaşlanmasına Neden Oluyor
Aşırı miktarda tatlı tüketimi cildinizin erken yaşlanmasına yol açabiliyor. Şeker moleküllerinin proteinlere eklenmesi anlamına gelen glikasyon süreci, ileri glikasyon son ürünleri (AGE’ler) denen zararlı moleküller oluşturabiliyor. AGE’ler biriktikçe özellikle cildi sıkı ve elastik tutan kolajen ve elastin olmak üzere komşu proteinlere zarar verebiliyor.
19,5 Tatlı Kaşığı
ABD’de ortalama bir yetişkinin her gün tükettiği şeker miktarı, yılda kişi başına yaklaşık 30 kg ilave şeker tüketilmesi demektir.
Kaynak: Kaliforniya Üniversitesi
Yazar: Kristin Mahoney
