Eğer siz de çoğu insan gibi egzersiz sonrası başlayan kuru öksürük problemlerinden şikayetçiyseniz, egzersize bağlı bronkokonstriksiyon (EBB) adı verilen bir durumla karşı karşıya olabilirsiniz. Egzersiz sonrası neden bu kadar çok öksürdüğünüzü merak ediyorsanız, bu yazımızda bronkokonstriksiyonun ne olduğu ve bu durumla başa çıkma yolları hakkında fikir edinebilirsiniz.
Harika geçen bir koşuyu bitirdiniz. En zor kısımları tamamladınız ve sonunda bitmek bilmeyen bir öksürükle karşılaştınız. Hiçbir şey öksürük kadar motive kırıcı olamaz. Antrenman esnasında hiçbir sorun yaşamamışken neden öksürmeye başladığınızı merak ediyor olabilirsiniz.
Öksürüğünüzün yeni koronavirüs hastalığı olan COVID-19’un bir belirtisi olduğundan endişelenmeden önce şunları düşünün: Egzersiz sırasında veya sonrasında başlayan öksürük, egzersiz kaynaklı bronkonstriksiyon (EBB) adı verilen bir durumdan ötürü ortaya çıkar. Akciğerler, kalp atış hızınızı hızlandıran her türlü fiziksel aktiviteye yanıt olarak geçici olarak daralır ve havanın akciğerlerinize girmesi zorlaşmaya başlar. Bu da sizin durdurak bilmeden öksürmenize sebep olur.
Astım sırasında ciğerleriniz buna benzer bir durumla karşı karşıya kalır. Aslında bakarsanız EBB eskiden “egzersize bağlı astım” olarak biliniyordu. Ancak, öksürüklerin duman, polen, küf, evcil hayvan veya virüsler gibi çeşitli şeylerle tetiklenebildiği astımın aksine, EBB sadece egzersizle alakalıdır.
Çoğu astım hastası, hayatlarının bir döneminde EBB semptomlarına maruz kalır. Yani astımınız varsa, egzersizler sizin için zaten sıkıntılı bir durum yaratabilir.
Ancak EBB, astımı olmayan kişilerin bile %15’ini etkileyebilen bir durumdur. Kulağa sinir bozucu ve rahatsız edici geliyor olabilir, ancak bu durumu önlemek için yapabileceğiniz şeyler tabii ki de var. Antrenmanlarınızdan önce yapabileceğiniz küçük değişiklerle bu duruma önlem alabileceğiniz gibi bazı durumlarda reçetelere başvurmanız gerekebilir. Öksürüğünüz şiddetli veya rahatsız edici boyuttaysa ve semptomlarda ilerleme yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Ciddi durumlar dışında aşağıda bahsettiğimiz yolları izleyebilir ve bu durum için doğru tedaviyi nasıl uygulayabileceğinizle alakalı ipuçlarından faydalanabilirsiniz.
Koşmanın Öksürüğün Asıl Sebebi Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız?
EBB’nin spesifik belirtileri yoktur. Genellikle başka durumların sebep olduğu öksürüklere benzer. Yaygın belirtiler arasında nefes darlığı, göğüste sıkışma, öksürük ve solunumuzda beliren hırıltı bulunur. Ayrıca gücünüzü yitirmiş gibi hissedebilirsiniz.
Semptomlar genellikle hafif veya orta derecelidir. Göğsünüzde rahatsızlık veren hafif bir hırıltı veya bir gerginlik hissedebilirsiniz. Ancak öksürükler şiddetli olabilir ve nefesinizi toparlamak için yaptığınız işi bırakmanız gerekebilir.
Bu Problemle Karşılaşmanıza Sebep Olan Durumlar Nelerdir?
EBB durumuyla karşılaşmanız için 10-15 dakika egzersizler bile yeterli olabilir. Kalp atış hızınızı hızlandıran herhangi bir egzersiz bu durumu tetikleyebilir. Ancak koşucular, yüzücüler ve bunlar gibi başka dayanıklılık sporlarıyla ilgilenen sporcularda bu durum çok daha yaygındır. EBB, ara vermeden yapılan sprint antrenmanları gibi kısa ve yoğun egzersizlerden sonra ortaya çıkabilir.
Öksürüğü Tetikleyen Diğer Durumlar Nelerdir?
Soluduğunuz hava öksürmenize sebep olabilir. EBB, soğuk ve havanın nemsiz olduğu günlerde bu durumla daha sık karşılaşılır. Bu nedenle, açık havada yaptığınız koşular aniden öksürmenize sebep olabilir. Akciğerleriniz kuru havayı sevmez. Bu sebeple kuru ve soğuk havalarda hava yolları susuz kalır ve bu durum hava yollarındaki tahriş ve daralma olasılığını arttırır.
Egzersize Bağlı Bronkokonstriksiyon Yaşadığınızı Nasıl Anlarsınız?
EBB semptomlarına sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, ilk adım olarak doktorunuzdan randevu almalısınız. Doktorunuz akciğer fonksiyonlarınızı ölçen bir dizi test yapar. İlk test dinlendiğiniz esnadaki akciğer durumunuz incelenerek yapılır. Ardından doktorunuz sizden bir koşu bandı üzerinde egzersiz yapmanızı ve ardından dinlenmenizi ister. Ardından akciğerlerinizi yeniden inceler. Egzersiz yaptıktan sonra akciğer fonksiyonunuzda bir azalma varsa, bu durum EBB ile bağdaşlaştırılabilir.
Koşu Sonrası Başlayan Öksürük Nasıl Tedavi Edilir?
Tanı konulmasının ardından muhtemelen Albuterol gibi bir inhaler cihazına ihtiyacınız olacaktır. Bu alet akciğerlerinize giden hava yollarını rahatlatmanıza ve daha da açarak çok daha iyi bir şekilde nefes almanıza yardımcı olacaktır. Bunun için egzersiz sonrasında ortaya çıkacak öksürükleri beklemenize gerek yoktur, egzersize başlamadan 15-20 dakika önce birkaç nefes alabilirsiniz.
İnhaler, hastaların yaklaşık %80’inde etkilidir. Her durumda egzersiz sırasında inhaler aletini el altında tuttuğunuzdan emin olmalısınız. Albuterolü aldıktan sonra bile semptomlarda bir devamlılık yaşanıyorsa, doktorunuz sizi günlük olarak kullanılan bir kortikosteroide başlatabilir.
Koşudan Sonra Başlayan Öksürüğü Önlemenin Başka Bir Yolu Var Mıdır?
İnhaler cihazını kullansanız da kullanmasanız da, doğrudan egzersize başlamamalısınız. Araştırmalar, 10-15 dakikalık ısınma egzersizlerinin, daha sonra ortaya çıkabilecek EBB ataklarının riskini azaltabileceğini göstermektedir. Bu ısınmalar, koşuya çıkmadan önce yavaşça yürümeniz, yavaş bir şekilde koşmanız veya bisikletinizdeyseniz küçük viteste pedal çevirmeniz gerektiği anlamına gelir. Bu basit yöntemler, koştuktan sonra öksürme olasılığınızı azaltmanın yanı sıra, eklemlerinizdeki sinovyal sıvının ısınmasına yardımcı olur.
Soğuk ve kuru havalarda dışarıda koşmayı planlıyorsanız, maske takarak ciğerlerinize yardımcı olabilirsiniz. Koşu esnasında maske takarsanız, soluduğunuz hava nemlenir ve ısınmaya yardımcı olur bu da nefes alırken hava yolunuz nemli kalmasını sağlar.
