Yohimbine, özellikle sporcular ve yağ yakımı hedefleyen bireyler arasında son yıllarda oldukça popüler hale gelen bitkisel kökenli bir bileşiktir. Afrika kökenli yohimbe ağacının kabuğundan elde edilen bu bileşen, geleneksel kullanımlarda cinsel gücü artırmak için tercih edilmiştir. Ancak günümüzde yağ yakımı ve egzersiz performansını destekleme amacıyla daha sık gündeme gelmektedir.
Yohimbine etkileri üzerine yapılan araştırmalar, bu bileşiğin vücut kompozisyonunu etkileme potansiyelini göstermiştir. Ayrıca merkezi sinir sistemi üzerinde uyarıcı etkileri olduğu da bilinmektedir. Doğru kullanımda bazı bireyler için etkili sonuçlar sağlanabilir ancak bilinçsiz kullanım istenmeyen etkiler yaratabilir.
Bu yazımızda yohimbine’nin ne olduğunu, ne işe yaradığını, nasıl kullanıldığını ve hangi durumlarda dikkatli olunması gerektiği gibi konuları detaylı bir şekilde anlatacağız.
Yohimbine Nedir?
Yohimbine, Pausinystalia yohimbe adlı ağacın kabuğundan elde edilen bir alkaloiddir. Geleneksel olarak Batı Afrika’da erkeklerde afrodizyak etkisi yaratmak amacıyla kullanılmıştır. Modern bilimde ise daha çok yağ yakımı, cinsel işlev bozukluklarının desteklenmesi ve atletik performans ile ilişkilendirilmiştir.
Yohimbine etki mekanizması, öncelikle alfa-2 adrenerjik reseptörleri bloke etmesine dayanır. Bu reseptörlerin baskılanması, özellikle sinir sistemindeki norepinefrin salınımını artırarak vücutta uyarıcı bir etki oluşturur. Bu sayede kan damarları genişleyebilir, kan akışı artabilir ve yağ hücrelerinden enerji salınımı kolaylaşabilir.
Yohimbine Ne İşe Yarar?
Yohimbine, vücut üzerinde merkezi sinir sistemi yoluyla etki gösteren doğal bir bileşiktir. Yohimbine etkileri arasında en dikkat çekici olanlardan biri, yağ yakımını desteklemesidir. Özellikle karın, bel ve basen gibi “inatçı yağ bölgelerinde” etkili olabileceği düşünülmektedir. Bunun nedeni, yohimbine’in hücre yüzeyinde yer alan ve yağ yakımını yavaşlatan belirli reseptörleri, yani alfa-2 adrenerjik reseptörleri bloke etmesidir. Bu reseptörler, yağ hücrelerinin enerjiye dönüşmesini engelleyici sinyaller gönderir. Yohimbine bu sinyalleri keserek, bu bölgelerdeki yağ hücrelerinin parçalanmasını destekleyebilir.
Egzersiz öncesi uyarıcı olarak kullanıldığında ise hem fiziksel performansın artmasına hem de zihinsel uyanıklığın desteklenmesine katkı sağlayabilir. Bu nedenle birçok sporcu tarafından antrenman öncesi dönemlerde tercih edilir. Ayrıca kan akışının artırılması ve buna bağlı olarak kaslara daha fazla oksijen taşınması gibi etkilerle ilişkilendirilir.
Yohimbine etkileri sadece spor performansıyla sınırlı değildir. Bazı bilimsel çalışmalarda, erektil disfonksiyon tedavisinde de potansiyel faydalar sağladığı görülmüştür.
Kısaca özetlemek gerekirse;
- Yağ yakımını destekleyebilir.
- Kan akışını artırabilir.
- Cinsel isteği destekleyebilir.
- Zihinsel uyanıklığı artırabilir.
Ancak bu etkiler her bireyde aynı şekilde görülmeyebilir; kullanım şekli, servis oranı, bireysel farklılıklar ve mevcut sağlık durumu gibi faktörler sonuçları etkileyebilir.
Yohimbine Nasıl Kullanılır?
Yohimbine genellikle takviye formunda alınır ve aç karnına alınması tavsiye edilir. Karbonhidratla birlikte alındığında etkisi azalabilir. Bu yüzden özellikle sabah egzersizlerinden önce veya aç karna alınması önerilir.
Yohimbine kullananlar, genellikle sabah saatlerinde 5-10 mg arasında başlayarak vücut tepkisini gözlemler. Bazı kişiler daha yüksek dozlara çıksa da 20 mg üzeri dozlar yan etki riskini artırabilir. Uzun süreli kullanım yerine, belirli dönemlerde kısa süreli kullanımlar tavsiye edilir.
Yohimbine kullanımı, genellikle döngüsel olur. Örneğin 4-6 hafta kullanım sonrası bir süre ara verilmesi yaygındır. Kafein gibi diğer uyarıcılarla birlikte kullanıldığında sinerjik etki görülebilir, ancak bu kombinasyon çarpıntı gibi yan etkileri artırabilir. Bu nedenle farklı içeriklerle birlikte kullanırken dikkatli olunmalıdır.
Yohimbine Ne Zaman Kullanılır?
Yohimbine’in etkili olabilmesi için zamanlama oldukça önemlidir. Karbonhidrat tüketiminin düşük olduğu sabah saatleri veya egzersiz öncesi dönemler ideal zamanlardır. Genelde aç karnına alınması önerilir çünkü insülin düzeyi yükseldiğinde yohimbine’in alfa-2 reseptörleri üzerindeki etkisi azalabilir.
Ayrıca yohimbine’in uyarıcı etkisi nedeniyle gece saatlerinde kullanımı uyku kalitesini bozabilir. Bu yüzden sabah veya öğlen saatlerinde alınması daha uygun olur.
Yohimbine Hangi Formlarda Bulunur?
Yohimbine çeşitli formlarda satışa sunulmaktadır. En yaygın kullanım şekli kapsül formdur. Bunun dışında sıvı ve krem gibi formlarda hatta bazı bitkisel çay karışımlarında yer alabilir.
Yohimbine içeren ürünler genellikle “fat burner” yani yağ yakıcı kategorisinde yer alır. Tek başına satıldığı gibi L-carnitine, kafein veya synephrine gibi diğer bileşenlerle kombine edilmiş ürünlerde de bulunabilir.
Yohimbine Kapsül / Tablet
En sık tercih edilen formdur. Çünkü servis oranını ayarlamak kolaydır ve kullanıcılar için pratik bir kullanım sunar. Genellikle 2,5 mg, 5 mg veya 10 mg gibi servis miktarlarına sahiptir. Bu da kullanıcının düşük miktarla başlayıp zamanla oranı artırmasına imkân tanır. Kapsül form olması, sindirim sisteminde yavaşça çözünmesini sağlayarak daha uzun süreli bir etki yaratabilir. Ayrıca taşınması ve saklanması da oldukça rahattır.
Bazı ürünlerde bitkisel kapsül kullanımı tercih edilerek vejetaryen ve vegan kullanıcılar için de uygun seçenekler sunulur. İçeriğinde yalnızca yohimbine bulunan ürünlerin yanı sıra, termojenik komplekslerin içinde de yohimbine’ye sıkça rastlanır.
Yohimbine Sıvı Form
Yohimbine’nin sıvı formu piyasada çok yaygın değildir ama mevcuttur. Özellikle ABD menşeli bazı sporcu takviyesi markaları, yohimbine’i sıvı formda (shot şeklinde) üretmiştir. Genellikle bu ürünler “liquid yohimbine” ya da “yohimbine HCl drops” gibi isimlerle geçer. Ancak bunlar Türkiye’de yaygın değildir.
Sıvı yohimbine’in avantajı, emilimin daha hızlı olması olabilir. Ancak dozaj ayarlaması bu formda oldukça önemlidir; çünkü birkaç damla fazla almak bile etkileri artırabilir ve istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle özellikle hassas bireyler için dikkatli kullanım önerilir.
Yohimbine Tozu
Toz formu kullanırken çok hassas ölçüm yapılması gerekir. Çünkü genelde servis oranı miligram düzeyindedir (örneğin 5 mg gibi), bu da ölçüm hatası durumunda aşırı kullanım riskini artırabilir. Bu yüzden toz formu yalnızca mikrogram hassasiyetinde dijital teraziler ile kullanılması önerilir. Tadının acı olması ve yanlış ölçüm riskleri nedeniyle genellikle kapsül forma göre daha az tercih edilir.
Yohimbine Krem
Yohimbine krem, topikal (cilde sürülen) bir formdur. Genellikle lokal yağ yakımı amacıyla tasarlanır. Ancak etkisi oral formlara kıyasla sınırlı olabilir ve bilimsel olarak daha az desteklenmektedir. Krem formlarındayohimbine ile birlikte kafein, L-karnitin gibi maddeler de yer alabilir.
L-karnitin hakkında daha kapsamlı bilgi edşnmek için “L Karnitin Ne İşe Yarar? Nasıl Kullanılır ve Ne Zaman İçilir?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Yohimbine Zararlı mı?
Yohimbine, bilinçli kullanıldığında bazı bireylerde fayda sağlayabilir ancak yanlış dozlarda tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Özellikle kalp-damar hastalığı, hipertansiyon, kaygı bozukluğu olan bireylerin uzak durması önerilir.
Yohimbine yan etkileri arasında en yaygın olanlar aşağıdaki gibidir:
- Çarpıntı
- Kaygı hali, sinirlilik
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı
- Terleme
- Uykusuzluk
- Tansiyon yükselmesi
Bu yan etkiler genellikle yüksek dozlarda veya ilk defa kullanan bireylerde daha belirgindir. Düşük dozla başlamak ve vücut tepkisini gözlemlemek önemlidir. Herhangi bir takviye ya da bitkisel içerik kullanmadan evvel mutlaka doktora danışılmalıdır.
Yohimbine Testosteron Artırır mı?
Hayır, yohimbine doğrudan testosteron artırıcı bir madde değildir. Ancak dolaylı yoldan cinsel isteği artırıcı etkileri sayesinde erkeklerde libido üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir. Bu durum bazı kullanıcılar tarafından testosteron artışı olarak algılanabilir, fakat yapılan araştırmalar yohimbine’nin hormonal düzeylerde anlamlı bir değişim yaratmadığını gösterir.
Yohimbine Yağ Yakar mı?
Yohimbine’nin en çok bilinen özelliği yağ yakımı üzerindeki potansiyel etkisidir. Özellikle düşük insülin ortamında (yani açlık halinde) vücudun inatçı yağ bölgelerinde biriken yağları harekete geçirdiği düşünülmektedir.
Bazı araştırmalar yohimbine alan bireylerin, almayanlara göre daha fazla yağ kaybı yaşadığını ortaya koymuştur. Ancak bu etkinin belirginleşmesi için diyet ve egzersizle desteklenmesi gereklidir.
Yohimbine yağ yakıcı özelliğiyle bilinse de mucizevi bir çözüm değildir; doğru planlamayla etkili olabilecek bir yardımcı olarak görülmelidir.
Yohimbine Etkisi Kaç Saat Sürer?
Yohimbine alındıktan sonra genellikle 30-60 dakika içinde etkisini göstermeye başlar. Etki süresi kişisel farklılıklar göstermekle birlikte 2 ila 4 saat arasında sürebilir. Bu süre zarfında uyarıcı etkiler ve artan enerji hissi yaşanabilir. Etkinin süresi; kullanılan miktarz, bireysel metabolizma hızı ve boş ya da dolu mide gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Yohimbine Kadınlar Kullanabilir mi?
Evet, yohimbine kadınlar tarafından da kullanılabilir. Özellikle bölgesel yağlanma sorunları yaşayan kadınlar arasında popülerdir. Ancak hormonal hassasiyetler, düşük tansiyon, panik atak gibi durumlar yaşayan kadınların dikkatli olması gerekir.
Kadınlar için önerilen doz genellikle erkeklere göre daha düşüktür. Ayrıca adet döngüsünde bazı dönemlerde uyarıcı etkiler daha yoğun hissedilebilir, bu yüzden bireysel toleransa dikkat edilmelidir.
Yohimbine Kimler için Uygun Değildir?
Yohimbine her birey için uygun değildir. Özellikle kalp-damar hastalığı olanlar, yüksek tansiyon (hipertansiyon) problemi yaşayanlar ve kaygı bozukluğu (anksiyete) olan bireylerde dikkatli olunmalıdır. Çünkü yohimbine, sempatik sinir sistemini uyararak kalp atışlarını hızlandırabilir ve tansiyonu yükseltebilir. Aynı zamanda merkezi sinir sistemine etki ettiğinden, panik atak veya anksiyetesi olan kişilerde gerginlik ve huzursuzluk hissini artırabilir. Hamilelik, emzirme dönemi ve 18 yaş altı bireyler için de önerilmemektedir. Herhangi bir sağlık sorunu olan kişiler mutlaka doktora danışarak kullanmalıdır.
Sonuç:
Yohimbine bitkisel kaynaklı bir bileşendir, yağ yakımı ve performans artışı hedefleyen bireyler için potansiyel faydalar sunabilir. Ancak etkiler kişisel farklılıklara göre değişebilir ve yan etki riski göz önünde bulundurularak dikkatli kullanılmalıdır. Bilinçli kullanım ve uzman görüşüyle birlikte değerlendirildiğinde, yohimbine fitness ya da kaliteli yaşam hedeflerinde destekleyici bir rol oynayabilir.
Kaynaklar:
- Riley, A. “Yohimbine in the Treatment of Erectile Disorder.” The British Journal of Clinical Practice, vol. 48, no. 3, 1994, pp. 133–136. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1742-1241.1994.tb09783.x
- Cimolai, N. “An Overview of Yohimbine in Sports Medicine.” Elsevier, 2017. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780128054130000156?via%3Dihub
- Zaretsky, D., et al. “Yohimbine Is a 5-HT1A Agonist in Rats in Doses Exceeding 1 mg/kg.” Neuroscience Letters, vol. 606, 2015, pp. 215–219. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304394015301348
- Gong, Z., et al. “Yohimbine Directly Induces Cardiotoxicity on Human Cardiomyocytes and Zebrafish.” Toxicology Letters, 2021. https://link.springer.com/article/10.1007/s12012-021-09709-3
- Drevin, G., et al. “A Fatal Case Report of Acute Yohimbine Intoxication.” Forensic Toxicology, vol. 38, 2019, pp. 287–291. https://link.springer.com/article/10.1007/s11419-019-00512-y
